Akredytowane laboratorium wzorcujące oferuje usługi, z których korzysta naprawdę wiele firm. Nic dziwnego, ponieważ kalibracja aparatury pomiarowej ma kluczowe znaczenie dla wielu gałęzi produkcyjno-usługowych.
Nawet najdoskonalsze aparaty pomiarowe z biegiem czasu ulegają rozregulowaniu – uzyskiwane wyniki zaczną być coraz bardziej niedokładne. W wielu przypadkach nie będzie to miało większego znaczenia, ale tam, gdzie precyzja jest bardzo istotna, niedokładność pomiarowa może spowodować ogromne straty! To właśnie dlatego akredytowane laboratorium wzorcujące raz na jakiś czas powinno dokonać oceny stanu urządzeń pomiarowych i ich kalibracji.
Wzorcowanie – co to jest?
Wzorcowanie to proces, który przeprowadza akredytowane laboratorium wzorcujące dysponujące odpowiednimi zaświadczeniami i certyfikatami.
Samo wzorcowanie potocznie jest nazywane też kalibracją. Proces ten polega na określeniu różnicy między wskazaniami pomiarowymi wzorca a wskazaniami przyrządu pomiarowego, po uwzględnieniu niepewności pomiaru. Dla urządzeń poddanych wzorcowaniu wydaje się tzw. świadectwo wzorcowania.
Jakie narzędzia pomiarowe mogą być wzorcowane?
Analityka pomiarowa odgrywa szczególnie ważną rolę w procesach przemysłowych. Czujniki, termometry, higrometry i inne tego typu urządzenia decydują o prawidłowym przebiegu na przykład produkcji żywności. W tym przypadku nieprecyzyjny pomiar temperatury czy wilgotności powietrza może oznaczać nawet zepsucie dużej partii towaru lub inne poważne problemy, na przykład namnożenie się szkodliwych bakterii. Jeśli taka żywność trafi do konsumentów, straty wizerunkowe firmy będą naprawdę poważne.
Szczególnie ważne jest wzorcowanie aparatury pomiarowej w laboratoriach, gdzie odchylenia powinny być jak najmniejsze. Aby możliwe było osiągnięcie takich wyników, wzorcowanie przeprowadza się według obowiązujących norm ISO dla konkretnej aparatury pomiarowej, z wykorzystaniem materiałów wzorcujących.
Czy wzorcowanie jest niezbędne w każdym przypadku?
To, które urządzenia pomiarowe powinny być wzorcowane, najczęściej określają wdrożone systemy zarządzania. Ogółem przyjmuje się, że akredytowane laboratorium wzorcujące powinno wzorcować tzw. jakościowe urządzenia pomiarowe. To między innymi czujniki i termometry odpowiedzialne za utrzymanie prawidłowej temperatury tam, gdzie zależy od tego zdrowie i bezpieczeństwo użytkowników (produkcja żywności, przechowywanie leków). Nie jest konieczne wzorcowanie takich urządzeń, jak termometr pokojowy, wskazujący temperaturę w pomieszczeniu biurowym, ani warsztatowa suwmiarka, która nie służy do przeprowadzania bezpośredniej kontroli jakości.
Jak często powinno się wzorcować urządzenia pomiarowe?
Obecne przepisy nie narzucają konkretnego terminu wykonywania okresowych wzorcowań urządzeń pomiarowych. Przyjmuje się, że okres między kolejnymi kalibracjami urządzeń powinien wynosić:
- 24 miesiące, jeśli aparatura pracuje w niewymagającym środowisku (np. termometry, higrometry);
- 18 miesięcy, jeśli urządzenie jest użytkowane w warunkach granicy zakresów pomiarowych (wysoka temperatura czy wilgotność), ale przez większość czasu pracuje w warunkach łagodnych;
- 12 miesięcy, jeśli warunki pracy ciągle są blisko granicy zakresów pomiarowych;
- 6 miesięcy, jeśli eksploatacja przyrządu ma miejsce w warunkach ekstremalnych (np. przy dużym zanieczyszczeniu powietrza).
W przypadku wykrycia błędów w trakcie wykonywania pomiarów kontrolnych należy natychmiastowo dokonać konserwacji i wzorcowania urządzenia.
Nieprawidłowe działanie aparatury pomiarowej może prowadzić do poważnych problemów w pracy przedsiębiorstwa, a także generować wymierne straty, jeśli niewłaściwe warunki produkcji poskutkują uszkodzeniem lub zniszczeniem partii produktu. Właśnie dlatego wzorcowanie przeprowadzane przez akredytowane laboratorium wzorcujące jest tak istotne!
